Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex)

Informacje ogólne

• Funkcja: Frontex pomaga państwom UE i państwom stowarzyszonym w ramach strefy Schengen w zarządzaniu  ich granicami zewnętrznymi. Przyczynia się również do harmonizacji kontroli granicznych w UE. Agencja ułatwia współpracę służbom granicznym z poszczególnych krajów UE, udzielając wsparcia technicznego i zapewniając wiedzę specjalistyczną.
• Dyrektor: Fabrice Leggeri
• Rok założenia: 2004
• Liczba pracowników: 315
• Budżet: 250 mln euro
• Siedziba: Warszawa
• Strona internetowa: Frontex

Zakres działalności

W ostatnich latach na granicach zewnętrznych UE odnotowano bezprecedensowy wzrost liczby imigrantów i uchodźców, którzy próbują się przedostać do UE. Wyłączną odpowiedzialność za kontrolę na granicach ponoszą kraje, których granica jest granicą zewnętrzną UE. Frontex może jednak zapewnić dodatkowe wsparcie techniczne tym krajom UE, które znalazły się pod silną presją migracyjną.

Może zapewnić dodatkowy sprzęt (np. samoloty i łodzie) oraz oddelegować przeszkolonych pracowników służb granicznych.

Frontex koordynuje operacje morskie (np. w Grecji, we Włoszech i w Hiszpanii), jak również operacje na zewnętrznych granicach lądowych, w tym w Bułgarii, Rumunii, Polsce i na Słowacji. Działa on również na wielu lotniskach międzynarodowych w całej Europie.

W zakres obowiązków Fronteksu wchodzi kilka obszarów, które określono w podstawie prawnej.

Są to:

• Analiza ryzyka – wszystkie działania Fronteksu poprzedza analiza ryzyka. Frontex ocenia zagrożenia dla bezpieczeństwa granic UE. Gromadzi dane na temat tendencji w obszarze nielegalnej imigracji i przestępczości transgranicznej na granicach zewnętrznych, w tym też handlu ludźmi. O wynikach swoich badań informuje kraje UE i Komisję oraz wykorzystuje te wyniki przy planowaniu działań.
• Wspólne operacje – Frontex koordynuje wysyłanie na granice zewnętrzne wymagające dodatkowego wsparcie specjalnie przeszkolonego personelu i wyposażenia technicznego (samolotów, statków oraz sprzętu wykorzystywanego do nadzoru i kontroli granic).
• Szybkie reagowanie – jeśli jakiś kraj UE stoi w obliczu ogromnej presji na granicy zewnętrznej, zwłaszcza w przypadku masowego napływu obywateli krajów spoza UE, Frontex koordynuje oddelegowanie na miejsce europejskich zespołów straży granicznej.
• Badania naukowe – ułatwia ekspertom w dziedzinie kontroli granicznej współpracę z sektorem badań naukowych i przemysłu, aby zagwarantować, że nowe technologie spełnią wymogi kontroli granicznych.
• Szkolenie – opracowuje wspólne normy szkolenia organów kontroli granicznej, aby umożliwić harmonizację kształcenia w UE i państwach stowarzyszonych w ramach Schengen. Harmonizacja ta ma zagwarantować, że wobec podróżnych przekraczających zewnętrzne granice UE będą stosowane jednolite zasady kontroli granicznej. Frontex umożliwia też straży granicznej z różnych państw sprawną współpracę podczas ich oddelegowania do wspólnych działań koordynowanych przez agencję.
• Wspólne operacje powrotowe – Frontex opracowuje najlepsze rozwiązania służące odsyłaniu imigrantów i koordynuje wspólne działania dotyczące powrotów (przy czym to poszczególne kraje decydują, którzy imigranci powinni zostać odesłani).
• Wymiana informacji – opracowuje i prowadzi systemy informacyjne, które umożliwiają płynną wymianę informacji między organami ochrony granic.

Korzyści

Co roku zewnętrzne granice Europy przekracza około 700 milionów osób.

Jednym z największych wyzwań jest wykrywanie nielegalnej działalności tak, aby nie skutkowało to opóźnieniami dla pozostałych podróżnych.

Ponieważ między krajami strefy Schengen nie istnieją stałe kontrole graniczne, kontrole na granicach zewnętrznych mają jeszcze większe znaczenie. Państwa członkowskie strefy Schengen muszą polegać na kontrolach granicznych i nadzorze prowadzonych przez inne kraje UE, dlatego tak ważna jest jakość tych kontroli.

W strefie Schengen samochód skradziony we Włoszech może zostać bez problemu przewieziony w okolice granicy polsko-ukraińskiej. Osoba, która wjedzie do Finlandii z podrobionym paszportem może swobodnie pojechać do Portugalii. Ofiara handlu ludźmi przewieziona do Francji może zostać przetransportowana aż do Szwecji.

Oznacza to, że kontrolowanie granic zewnętrznych UE ma ogromne znaczenie dla wszystkich państw UE w Europie. Frontex jest centralnym punktem kontaktowym określającym normy dla wszystkich europejskich funkcjonariuszy straży granicznej. Agencja zapewnia niezwłoczną wymianę kluczowych informacji (np. dotyczących sfałszowanych dokumentów, skradzionych samochodów czy handlarzy ludźmi) wszystkim służbom granicznym.

Zwalczanie przestępczości międzynarodowej to nie tylko wymiana informacji, lecz także opracowywanie rozwiązań długoterminowych. Frontex realizuje to zadanie poprzez opracowywanie programów szkoleniowych dla straży granicznej w całej Europie.

Dzięki pomocy Fronteksu pracownicy straży granicznej z krajów UE mogą obecnie ściślej ze sobą współpracować. Posiadają oni bowiem wiedzę i dostęp do informacji nie tylko na temat tego, co dzieje się na granicach ich krajów, lecz także na wszystkich zewnętrznych granicach UE. Mogą też uzyskać informacje na temat najnowszych metod i technologii, które mogłyby poprawić jakość ich pracy. Poza tym są w stanie wzajemnie udzielać sobie pomocy, jeżeli jedna granica znajduje się pod wyjątkową presją.