Hof van Justitie van de Europese Unie

Overzicht

• Taak: Ervoor zorgen dat het EU-recht in alle EU-landen op dezelfde manier wordt geïnterpreteerd en toegepast. Erop toezien dat de EU-landen en -instellingen zich aan de EU-wetgeving houden.
• Leden:
  • Hof van Justitie: één rechter per EU-land en elf advocaten-generaal
  • Gerecht: twee rechters per EU-land
• Opgericht: 1952
• Locatie: Luxemburg
• Website: Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ-EU)

Het Hof van Justitie van de Europe Unie (HvJ-EU) ziet erop toe dat de EU-wetgeving in alle landen van de EU op dezelfde wijze wordt geïnterpreteerd en toegepast. Het regelt verder juridische geschillen tussen nationale regeringen en EU-instellingen.

In bepaalde omstandigheden kunnen ook particulieren, bedrijven en organisaties zaken bij het Hof aanhangig maken, als zij menen dat hun rechten door een EU-instelling zijn geschonden.

Wat doet het Hof van Justitie van de EU?

Het HvJ-EU doet uitspraak in zaken die erbij aanhangig zijn gemaakt. De meest voorkomende zaken zijn:

• interpretatie van wetgeving (prejudiciële beslissingen): Nationale rechtbanken moeten zorgen dat de EU-wetgeving wordt nageleefd, maar de interpretatie kan van land tot land verschillen. Als een nationale rechter twijfelt over de interpretatie of geldigheid van een EU-besluit, kan hij het Hof om uitleg verzoeken. Zo'n "prejudiciële beslissing" kan ook worden gebruikt om te bepalen of nationale wetgeving en praktijken verenigbaar zijn met de EU-wetgeving.
• handhaving van wetgeving (inbreukprocedures): Dit soort zaken wordt gestart tegen de regering van een EU-land die de EU-wetgeving niet toepast. Ze worden ingeleid door de Europese Commissie of een ander EU-land. Blijkt een land de regels te hebben overtreden, dan moet het dit onmiddellijk corrigeren of er wordt een tweede zaak aangespannen, wat kan resulteren in een geldboete.
• nietigverklaring van EU-wetgeving (beroepen tot nietigverklaring): Als een EU-land, de Raad van de EU, de Europese Commissie of (in sommige gevallen) het Europees Parlement meent dat bepaalde EU-wetgeving in strijd is met de EU-verdragen of de grondrechten, kunnen zij het Hof verzoeken deze nietig te verklaren.
  Zo'n beroep kan ook worden ingesteld door particulieren wanneer een EU-wet hen als individuele persoon benadeelt.
• afdwinging van maatregelen (beroepen wegens nalatigheid): Volgens het Verdrag moeten Parlement, Raad en Commissie in bepaalde omstandigheden bepaalde beslissingen nemen. Doen ze dat niet, dan kunnen EU-landen, andere EU-instellingen en (onder bepaalde voorwaarden) particulieren of ondernemingen dit bij het Hof aanklagen.
• sanctionering van een EU-instelling (vorderingen tot schadevergoeding): Personen of bedrijven die schade hebben geleden als gevolg van een handeling of nalatigheid van de EU of haar personeel, kunnen bij het Gerecht een vordering tot schadevergoeding instellen.

Samenstelling

Het HvJ-EU omvat twee gerechten.

• Het Hof van Justitie behandelt verzoeken van nationale rechtbanken om een prejudiciële beslissing, bepaalde nietigverklaringen en beroepszaken.
• Het Gerecht behandelt zaken van particulieren, bedrijven en, in sommige gevallen, EU-regeringen. In de praktijk betekent dit dat het Gerecht zich voornamelijk bezighoudt met mededingingsrecht, staatssteun, handel, landbouw en merkenrecht.

Elke rechter en advocaat-generaal wordt voor een hernieuwbare termijn van zes jaar benoemd door de gezamenlijke regeringen van de EU-landen. Zowel het Hof als het Gerecht kiezen uit hun midden een voorzitter voor een hernieuwbare termijn van drie jaar.

Hoe werkt het HvJ-EU?

Iedere zaak die bij het Hof aanhangig wordt gemaakt, wordt aan een rechter ("rechter-rapporteur") en een advocaat-generaal toegewezen. De procedure bestaat uit twee fasen:

• Schriftelijke fase
  • Om te beginnen dienen alle betrokken partijen bij de rechter een schriftelijke verklaring in. Ook nationale instanties, EU-instellingen en soms particulieren kunnen opmerkingen indienen.
  • Dit alles wordt samengevat door de rechter-rapporteur en vervolgens besproken in de algemene zitting van het Hof, dat besluit:
    • Hoeveel rechters de zaak behandelen – 3, 5 of 15 (het gehele Hof), afhankelijk van het belang en de complexiteit van de zaak. De meeste gevallen worden behandeld door 5 rechters, en maar zelden behandelt het hele Hof een zaak.
    • Of een hoorzitting (mondeling) moet worden gehouden en de advocaat-generaal een conclusie moet uitbrengen.
• Mondelinge fase: de openbare hoorzitting
  • Advocaten van beide partijen houden hun pleidooi voor de rechters en de advocaat-generaal, die vragen kunnen stellen.
  • Als het Hof had besloten dat de advocaat-generaal een conclusie moest vaststellen, dan volgt die enkele weken na de zitting.
  • Daarna bespreken de rechters de zaak en komen zij tot een arrest.
• De procedure bij het Gerecht verloopt ongeveer hetzelfde, maar de meeste zaken worden door drie rechters behandeld, en er is geen rol voor de advocaat-generaal.

Het HvJ-EU en u

Heeft u, als particulier of bedrijf, schade geleden als gevolg van een handeling of nalatigheid van een EU-instelling of haar personeel, dan kunt u op twee manieren uw zaak bij het Gerecht aanhangig maken:

• indirect via de nationale rechter (die de zaak kan doorverwijzen naar het Hof van Justitie)
• rechtstreeks bij het Gerecht, als een EU-besluit u rechtstreeks en als individu heeft getroffen.

Vindt u dat de overheid van een EU-land de EU-wetgeving overtreedt, dan moet u de officiële klachtenprocedure volgen.

Meer over uw rechten

Toegang tot documenten

Toegang tot informatie

Gerechtelijke kalender van de rechtspraak van het Hof van Justitie

Streamingdienst van het HvJ-EU

Meer informatie

Wie is wie bij de EU

Jaarverslag

Meest recente arresten en conclusies

Rechtspraak

Publicaties

Bibliotheek van het HvJ-EU

Bezoek het Hof van Justitie

Banen