Ο προϋπολογισμός της ΕΕ προορίζεται κυρίως για επενδύσεις. Για τον λόγο αυτό, η ΕΕ εγκρίνει μακροπρόθεσμα σχέδια δαπανών, γνωστά ως πολυετή δημοσιονομικά πλαίσια (ΠΔΠ), τα οποία εφαρμόζονται από 5 έως 7 έτη. Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός ορίζει τις προτεραιότητες και τα όρια των δαπανών της ΕΕ. Το ισχύον ΠΔΠ καλύπτει την περίοδο 2021-2027.
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρηματοδοτεί φάσμα δραστηριοτήτων, από την ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών και τη διατήρηση του περιβάλλοντος έως την προστασία των εξωτερικών συνόρων και την προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο προϋπολογισμός, μαζί με το NextGenerationEU, βοηθά τις οικονομίες της ΕΕ να ανακάμψουν από την κρίση της νόσου COVID-19. Τόσο η Επιτροπή όσο και το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο συμμετέχουν στον καθορισμό του μεγέθους του προϋπολογισμού και του τρόπου κατανομής του. Ωστόσο, υπεύθυνη για τη διαχείριση του προϋπολογισμού είναι η Επιτροπή. Κάθε έτος το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αξιολογεί την εκτέλεση του προϋπολογισμού του προηγούμενου έτους και αποφασίζει βάσει σύστασης του Συμβουλίου αν θα χορηγήσει στην Επιτροπή «απαλλαγή» (δηλαδή αν θα εγκρίνει τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή εκτέλεσε τον προϋπολογισμό).
Διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ
Κατά την περίοδο 2021-2027:
- οι εθνικές αρχές θα διαχειρίζονται περίπου τα τρία τέταρτα των δαπανών του προϋπολογισμού από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (επιμερισμένη διαχείριση)
- η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι οργανισμοί και οι αντιπροσωπείες της θα διαχειρίζονται περίπου το 18 % του προϋπολογισμού της ΕΕ (άμεση διαχείριση)
- άλλοι διεθνείς οργανισμοί, εθνικoί οργανισμοί ή τρίτες χώρες θα διαχειρίζονται το 8 % του προϋπολογισμού της ΕΕ (έμμεση διαχείριση)·
- όσον αφορά το NextGenerationEU, το 90 % των κονδυλίων θα διοχετευθούν μέσω του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ), με άμεση διαχείριση (ο ΜΑΑ αποτελεί μέσο παροχής επιχορηγήσεων και δανείων για τη στήριξη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων σε χώρες της ΕΕ συνολικής αξίας 723,8 δισ. ευρώ)
Την τελική ευθύνη για την εκτέλεση του προϋπολογισμού φέρει η Επιτροπή, η οποία πρέπει να διασφαλίζει ότι κάθε ευρώ που δαπανάται καταγράφεται και δικαιολογείται. Σε περιπτώσεις αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών, η Επιτροπή συνεργάζεται με τις οικείες χώρες της ΕΕ για την ανάκτηση των χρημάτων. Πληροφορίες σχετικά με τα μέτρα για τη διασφάλιση της διαφάνειας και την προστασία της ΕΕ διατίθενται εδώ.
Κατάρτιση του προϋπολογισμού
Τον ετήσιο προϋπολογισμό αποφασίζουν από κοινού η Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο. Η Επιτροπή υποβάλλει προς εξέταση στο Συμβούλιο και στο Κοινοβούλιο ένα σχέδιο προϋπολογισμού. Το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο μπορούν να πραγματοποιήσουν αλλαγές στο σχέδιο. Αν η Επιτροπή, το Συμβούλιο και το Κοινοβούλιο διαφωνούν, πρέπει να βρουν συμβιβαστική λύση.
Στον προϋπολογισμό κάθε έτους ορίζονται τα διαθέσιμα ποσά που πρέπει να δαπανηθούν εντός των ορίων που έχουν συμφωνηθεί εκ των προτέρων στο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο. Το πλαίσιο αυτό επιτρέπει στην ΕΕ να σχεδιάζει αρκετά χρόνια νωρίτερα τα προγράμματα δαπανών της, με αποτελεσματικό τρόπο.
Διαβάστε περισσότερα για τη διαδικασία του προϋπολογισμού της ΕΕ
Πώς δαπανώνται τα χρήματα;
Ο προϋπολογισμός της ΕΕ κατανέμεται σε επτά τομείς δαπανών.
Προϋπολογισμός της ΕΕ για το 2023: κύριοι τομείς
Επί του παρόντος, το μεγαλύτερο τμήμα του προϋπολογισμού διατίθεται για την ενίσχυση της οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ο προϋπολογισμός του 2023 θα δώσει τη δυνατότητα στην ΕΕ να κινητοποιήσει σημαντικά κονδύλια για να συμβάλει στην άμβλυνση των σοβαρών επιπτώσεων του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας στην ίδια τη χώρα, αλλά και στη νότια γειτονία και τα κράτη μέλη. Εκτός αυτού, θα στηρίξει τη συνεχιζόμενη βιώσιμη ανάκαμψη από την πανδημία του κορονοϊού καθώς και την προστασία και τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Σημαντικό τμήμα του προϋπολογισμού διατίθεται επίσης στην οικοδόμηση μιας πιο πράσινης και πιο ανθεκτικής Ευρώπης, στη διασφάλιση της επιτυχούς ψηφιακής μετάβασης και στην καλλιέργεια της καινοτομίας. Άλλοι τομείς δαπανών περιλαμβάνουν την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, τη βελτίωση της διαχείρισης των συνόρων και την ενίσχυση της ασφάλειας.
Φυλλάδιο με επισκόπηση των ποσών του ΠΔΠ υπολογισμένων σε τρέχουσες τιμές.
