Strategische agenda en politieke beleidslijnen
De Europese commissarissen en leden van het Europees Parlement worden benoemd en verkozen voor een periode van vijf jaar. Voor het begin van elke nieuwe zittingsperiode komen de staatshoofden en regeringsleiders van alle EU-landen bijeen in de Europese Raad om de officiële politieke prioriteiten van de EU voor de komende vijf jaar te bepalen.
Samen vormen deze prioriteiten de strategische agenda van de EU. Die stuurt de EU-instellingen en schetst hoe deze prioriteiten kunnen worden verwezenlijkt. De EU en regeringen van de EU-landen werken samen om deze uit te voeren.
De strategische agenda vormt ook een leidraad voor de prioriteiten van de zittingsperiode van de Commissie zelf, die de kandidaat-voorzitter van de Europese Commissie uiteenzet in de politieke beleidslijnen. De prioriteiten bepalen in grote lijnen het beleid van de Commissie en de stappen die zij zal zetten om haar doelstellingen te bereiken.
Zodra de kandidaat-voorzitter de prioriteiten van de Europese Commissie heeft vastgesteld, worden zij:
- aan het voltallig Europees Parlement voorgelegd tijdens een plenaire vergadering
- omgezet in specifieke taakomschrijvingen (“mission statements”) voor elke kandidaat-commissaris en aan de bevoegde commissies van het Parlement voorgelegd
De politieke beleidslijnen vormen vervolgens de basis van de jaarlijkse werkprogramma’s van de Commissie. Deze omvatten de initiatieven voor de komende twaalf maanden om de prioriteiten van de EU te verwezenlijken.
De voorbereiding van de werkprogramma’s begint na de jaarlijkse toespraak van de voorzitter van de Commissie tijdens de plenaire vergadering van het Europees Parlement over de Staat van de Unie en de bijbehorende intentieverklaring.
Dit is het startsein voor een besprekingsronde met het Parlement en de Raad van de EU over de prioriteiten voor het komende jaar. Tegelijkertijd neemt de Commissie ook de standpunten van het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Europees Comité van de Regio’s mee.
Zodra het werkprogramma van de Commissie is goedgekeurd, brengen de Commissie, het Parlement en de Raad een gezamenlijke verklaring uit over de prioriteiten van de EU voor het komende jaar. Zo kunnen zij snel handelen en politieke aandacht besteden aan de verwezenlijking van die prioriteiten.
Om planning op langere termijn mogelijk te maken, keuren de drie EU-instellingen ook jaarlijkse gezamenlijke verklaringen goed over de wetgevingsprioriteiten voor het komende jaar (tijdens het vijfjarige mandaat).
Infografiek: Hoe de prioriteiten van de EU worden bepaald
Andere prioriteiten
Naast bovengenoemde prioriteiten stellen andere EU-instellingen vaak hun eigen prioriteiten vast waaruit hun standpunten blijken.
Voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie
Om de zes maanden is een andere EU-regering voorzitter van de Raad van de EU. Het voorzitterschap heeft als taak een eerlijke bemiddelaar te zijn en de besprekingen in de Raad — tussen alle EU-landen — over EU-wetgeving in goede banen te leiden.
Elk voorzitterschap stelt zijn eigen prioriteiten vast. Deze worden bepaald door de urgente EU-kwesties op dat moment en hebben als algemeen doel de EU te versterken en haar waarden te bevorderen.
Meer over de prioriteiten van het huidige EU-voorzitterschap
Fracties in het Europees Parlement
De overgrote meerderheid van de 720 leden van het Europees Parlement behoort tot een van de huidige acht fracties, georganiseerd per partij en niet per nationaliteit. Elke fractie stelt haar eigen prioriteiten vast en geeft zo aan welke onderwerpen haar kiezers belangrijk vinden.
Voor elke stemming in de plenaire vergadering onderzoeken de fracties de door de parlementaire commissies opgestelde verslagen en dienen zij amendementen in. Het standpunt van de fractie wordt bepaald na bespreking binnen de fractie. Een lid van het Europees Parlement kan niet worden gedwongen ergens voor of tegen te stemmen.
