Paul-Henri Spaak werd tijdens de Eerste Wereldoorlog gevangen genomen door de Duitsers. Tijdens de Tweede Wereldoorlog fungeerde hij als Belgische minister van Buitenlandse Zaken in ballingschap. Hij was een van de grote pioniers in de EU die de verschrikkingen van de bloedigste eeuw van Europa met eigen ogen heeft gezien. Hoewel na de Tweede Wereldoorlog bijna heel Europa in puin lag, zag Spaak de mogelijkheid om het door middel van economische en politieke samenwerking weer tot een sterk en vreedzaam continent te maken.
Leven en tijd
Toen hij in Londen in ballingschap was, werkte hij samen met zijn collega's uit Nederland en Luxemburg aan een nieuw en uiterst ambitieus project: een douane-unie tussen België, Nederland en Luxemburg.
In 1944 werd het plan werkelijkheid en werd de Benelux opgericht. Binnen de grenzen van de drie landen zou het vrij verkeer van geld, personen, diensten en goederen worden gewaarborgd. Dit werd een inspiratie voor verdere Europese integratie.
Een visie voor Europa
De meest doeltreffende manier om vrede en stabiliteit te garanderen was, volgens Spaak, het verenigen van landen door de ondertekening van bindende verdragen. Als voorzitter van de eerste algemene vergadering van de Verenigde Naties (1946) en als secretaris-generaal van de NAVO (1957-1961) hielp hij bij het verwezenlijken van deze doelstellingen. Spaak speelde een belangrijke rol bij het formuleren van de inhoud van het Verdrag van Rome. Op de Conferentie van Messina in 1955 werd hij door de zes regeringen van de deelnemende landen benoemd als voorzitter van de werkgroep die het Verdrag ging voorbereiden.
Toespraak van Paul-Henri Spaak, 11 december 1951 in Straatsburg
Paul-Henri Spaak op 11 december 1951 in Parijs
…hoewel sommigen verre van overtuigd zijn van het belang en het nut van ons werk, is wat ons hier te doen staat voor menigeen onder ons van vitaal belang en dringend noodzakelijk.
Ik bewonder wie bij de huidige situatie in Europa zijn kalmte kan bewaren. We zouden erg wreed kunnen worden, als we niet gedwongen waren op een respectvolle manier met elkaar om te gaan… Denken we maar aan de jaren die net achter ons liggen!
Publicaties
Meer over leven en werk van Paul-Henri Spaak, en over zijn bijdrage aan het Europees project