Unijny proces decyzyjny
W procesie decyzyjnym UE uczestniczą trzy główne instytucje:
- Parlament Europejski reprezentujący obywateli UE
- Rada Unii Europejskiej reprezentująca rządy krajów UE
- Komisja Europejska reprezentująca ogólne interesy UE.
Decyzje dotyczące polityki UE podejmowane są zazwyczaj zwykłą procedurą ustawodawczą, w której trzy główne instytucje wspólnie ustalają przepisy.
Przygotowywanie projektów aktów prawnych UE
Zanim Komisja zaproponuje nowe inicjatywy ustawodawcze, ocenia ich potencjalne skutki gospodarcze i społeczne oraz środowiskowe.
W tym celu przygotowuje „ocenę skutków” – sprawozdanie, w którym przedstawia wady i zalety możliwych wariantów strategicznych. Ocena skutków uwzględnia opinie przedstawione przez organizacje pozarządowe, organy krajowe i przedstawicieli sektorów, a także grupy ekspertów, którzy doradzają w kwestiach technicznych.
Osoby fizyczne oraz przedstawiciele firm i organizacji mogą przesyłać swoje uwagi na temat planowanych inicjatyw ustawodawczych w ramach konsultacji publicznych (wypełniając kwestionariusz) i w odpowiedzi na zaproszenia do zgłaszania uwag publikowane w portalu Komisji „Wyraź swoją opinię”.
Przy opracowywaniu nowych inicjatyw ustawodawczych oraz przy przeglądzie polityki lub przepisów z danej dziedziny Komisja bierze pod uwagę oceny aktualnej polityki i przepisów dla tej dziedziny. Informacje zwrotne pozyskuje również od przedstawicieli sektora, MŚP, partnerów społecznych, władz regionalnych i lokalnych w drodze tzw. dialogu w sprawie wdrażania przepisów, jak również w ramach kontroli sprawności przepisów UE.
Parlamenty krajowe mogą oficjalnie wyrazić zastrzeżenia lub wydać opinie, jeżeli uznają, że korzystniejsze byłoby rozstrzygnięcie danej kwestii na poziomie krajowym zamiast na poziomie UE.
Jak Komisja planuje i podejmuje decyzje w sprawie nowych wniosków ustawodawczych
Zgłaszanie poprawek i przyjmowanie aktów prawnych
Po tym jak Komisja przedstawi swój wniosek, zarówno Parlament, jak i Rada zapoznają się z nim i mogą zaproponować poprawki. Z reguły następnie Parlament, Rada i Komisja spotykają się, aby wspólnie uzgodnić pełną listę poprawek.
Rada może odrzucić zastrzeżenia Komisji w drodze jednomyślnej decyzji. Komisja może również wycofać wniosek, jeżeli uzna, że Parlament wprowadził zbyt duże zmiany. Jeżeli wszystkie trzy instytucje nie mogą osiągnąć porozumienia co do ostatecznej wersji projektu, odbywa się drugie czytanie.
W drugim czytaniu Parlament i Rada mogą zaproponować dalsze poprawki. Parlament może również zablokować wniosek, jeśli nie może dojść do porozumienia z Radą.
Jeżeli Parlament i Rada zgadzają się w kwestii poprawek, wniosek może zostać przyjęty. Jeżeli instytucje te nie mogą dojść do porozumienia, ustanawia się komitet pojednawczy, którego zadaniem jest wypracowanie rozwiązania. Zarówno Rada, jak i Parlament mogą zablokować wniosek legislacyjny w tym drugim i ostatnim czytaniu.
Wniosek zostaje przyjęty i włączony do prawodawstwa, gdy Parlament i Rada zgodzą się co do wspólnego projektu, a sam akt zostanie opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Specjalne procedury ustawodawcze
W niektórych sytuacjach Rada może przyjmować unijne akty prawne samodzielnie, bez udziału Parlamentu. Wymaga to zastosowania jednego z dwóch rodzajów specjalnej procedury ustawodawczej:
- Zgoda: Rada może przyjąć akt prawny po uzyskaniu zgody Parlamentu, który nie może wprowadzić zmian do wniosku – może po prostu go przyjąć lub odrzucić w aktualnej formie.
- Konsultacje: Rada może przyjąć akt prawny po uzyskaniu opinii Parlamentu. Rada nie musi brać takiej opinii pod uwagę, ale musi na nią zaczekać przed przyjęciem aktu prawnego.
Sesje Parlamentu Europejskiego na żywo
Śledzenie procesu stanowienia prawa
Każdy z nas może sprawdzić, na jakim etapie procesu ustawodawczego jest projekt przepisów UE – od planowania i przyjęcia po wdrożenie i zmianę.
Jak mogę uczestniczyć w procesie stanowienia prawa
Zgodnie z przyjętym przez Komisję Programem lepszego stanowienia prawa osoby fizyczne, przedsiębiorstwa, zainteresowane strony, organy krajowe i inne organizacje mogą uczestniczyć w procesie stanowienia prawa UE. Masz następujące możliwości:
- Weź udział w konsultacjach publicznych (wypełniając kwestionariusz) ogłaszanych w portalu „Wyraź swoją opinię”, gdzie znajdziesz konsultacje publiczne i zaproszenia do nadsyłania uwag.
- Aby nakłonić Komisję do wystąpienia z wnioskiem ustawodawczym w konkretnej dziedzinie, zainicjuj własną europejską inicjatywę obywatelską lub wyraź poparcie dla innej.
- Za pośrednictwem sieci SINAPSE działającej w całej UE podziel się swoją wiedzą z innymi ekspertami w dziedzinie kształtowania unijnej polityki i zarządzania tą polityką.
- Daj wyraz swojemu zaangażowaniu, biorąc udział w debatach na temat polityki unijnej w Portalu Aktywności Obywatelskiej.
- Weź udział w dyskusji na temat polityki UE podczas paneli obywatelskich, na których uczestnicy z całej UE omawiają zapowiedziane wnioski ustawodawcze.
- Skieruj petycję do Parlamentu Europejskiego w sprawie polityki unijnej, która ma dla Ciebie znaczenie, lub wyraź poparcie dla petycji innych autorów.
- Zarejestruj się, aby zagłosować lub kandydować w wyborach lokalnych, krajowych i europejskich.
