Unijny proces decyzyjny
W procesie decyzyjnym UE uczestniczą trzy główne instytucje:
- Parlament Europejski reprezentujący obywateli UE
- Rada Unii Europejskiej reprezentująca rządy UE
- Komisja Europejska reprezentująca ogólne interesy UE.
Kształtowanie polityki UE odbywa się zwykle w ramach zwykłej procedury ustawodawczej (zwanej dawniej procedurą współdecyzji). W ramach tej procedury wszystkie trzy główne instytucje dążą do osiągnięcia porozumienia w sprawie przepisów prawa.
Przygotowywanie projektów aktów prawnych UE
Zanim Komisja zaproponuje nowe inicjatywy, ocenia ich potencjalne skutki gospodarcze i społeczne oraz środowiskowe.
W tym celu przygotowuje „ocenę skutków” – sprawozdanie, w którym przedstawia wady i zalety możliwych wariantów strategicznych. Ocena skutków zawiera uwagi przedstawione przez organizacje pozarządowe, organy krajowe i przedstawicieli sektorów, a także grupy ekspertów, którzy doradzają w kwestiach technicznych.
Osoby fizyczne, przedsiębiorstwa i organizacje mogą przekazać informacje zwrotne podczas konsultacji publicznych (wypełniając kwestionariusz) na portalu Komisji „Wyraź swoją opinię”.
Parlamenty narodowe mogą formalnie wyrażać zastrzeżenia, jeżeli uznają, że korzystniejsze byłoby rozstrzygnięcie danej kwestii na szczeblu krajowym zamiast na szczeblu UE.
Zgłaszanie poprawek i przyjmowanie aktów
Po tym jak Komisja przedstawi swój wniosek, zarówno Parlament, jak i Rada zapoznają się z nim i mogą zaproponować swoje poprawki. Z reguły następnie Parlament, Rada i Komisja spotykają się, aby wspólnie uzgodnić pełną listę poprawek.
Jeżeli Komisja nie zgadza się z jakimikolwiek poprawkami, Rada może odrzucić jej sprzeciw tylko w drodze jednogłośnej decyzji. Jeżeli Komisja uważa, że zaproponowane poprawki w zbyt dużym stopniu zmieniają wniosek, ma prawo go wycofać.
Jeżeli wszystkie trzy instytucje nie mogą osiągnąć porozumienia co do ostatecznej wersji projektu, odbywa się drugie czytanie.
W drugim czytaniu Parlament i Rada mogą zaproponować dalsze poprawki. Parlament może również zablokować wniosek, jeśli nie może osiągnąć porozumienia z Radą.
Jeżeli Parlament i Rada zgadzają się w kwestii poprawek, wniosek może zostać przyjęty. Jeżeli instytucje te nie mogą dojść do porozumienia, ustanawia się komitet pojednawczy, którego zadaniem jest wypracowanie rozwiązania. Zarówno Rada, jak i Parlament mogą blokować wnioski legislacyjne w tym ostatnim czytaniu.
Wniosek zostaje przyjęty i włączony do prawodawstwa, gdy Parlament i Rada zgodzą się co do jego wspólnego projektu, a sam wniosek zostanie opublikowany w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Zwykła procedura ustawodawcza
Dokładne objaśnienie zwykłej procedury ustawodawczej, w ramach której Parlament razem z Radą przyjmują akty prawne, oraz lista aktów prawnych przyjętych zgodnie z tą procedurą
Specjalne procedury ustawodawcze
Wyjaśnienie sposobu, w jaki Parlament i Rada współpracują w ramach procedur zgody i konsultacji
Śledzenie procesu stanowienia prawa
Każdy może sprawdzić, na jakim etapie procesu ustawodawczego jest projekt przepisów UE – od jego planowania i przyjęcia po wdrożenie i przegląd.
Jak uczestniczyć w procesie stanowienia prawa
Zgodnie z przyjętym przez Komisję Programem lepszego stanowienia prawa osoby fizyczne, przedsiębiorstwa, zainteresowane strony, organy krajowe i inne organizacje mogą uczestniczyć w procesie stanowienia prawa UE. Wszystkie te podmioty mogą wyrazić swoją opinię:
- w konsultacjach publicznych (wypełniając kwestionariusz) ogłaszanych na portalu „Wyraź swoją opinię”
- w ramach europejskiej inicjatywy obywatelskiej, dzięki której milion obywateli UE zamieszkujących w jednej czwartej państw członkowskich może zwrócić się do Komisji o przedstawienie wniosku dotyczącego aktu prawnego
- przez społeczności internetowe SINAPSE, które umożliwiają ekspertom wymianę wiedzy w całej UE
- podczas konferencji w sprawie przyszłości Europy.
